Upj darlığı
Üreteropelvik obstrüksiyon(tıkanıklık); renal pelvisten(böbrek çanağından) üretere sidik hareketinde düşme biçimde adlandırılır. Düzeltilmediğinde ise ilerleyici böbrek hasarına usül açar.
Bütün yaş gruplarında mevcut olabilir. Birçok perinetal(anne karnında) devirde teşhis konur.Baylarda daha çok görülmektedir,2:1 miktarında,sol yanda daha baskındır %67 kadarında sol böbrekte görülmekte.
Sebepleri
- İdrar borusunun duvarından meydana gelen nedenler: boruyu gündeme getiren kasların gelişiminde duraklama ve kollojen lif yapısında değişim
- İdrar borusunun dışından meydana gelen nedenler; dışarıdan anormal ilerleyen bi damarın baskısı sonucunda yolda dıştan daralması
Bahsedilen 2 neden ya tek başına yahut birlikte olabilmektedir, aslolan neden ilkidir.
Bulgular/Semptomlar
Yeni doğanlarda problem göstermez, çocuklarda ise semptom gösterir,kimi zaman daha sonraki yaşlarda problem yapabilir.
Gelişme geriliği, beslenme güçlüğü, üriner sistem enfeksiyonu, sepsis, böbrek taşı, sızı, idrarda kanama gündeme gelebilir.Daha büyük çocuklarda epizodik sızı ve bu olaya mecbur, bulantı, kusma olabilmekte.
Teşhis:
Anne karnında meydana getirilen ultrason takiplerinde böbrekte şişme teşhis yapılması ile teşhis konabilir,Doğum sonucunda ultrason 3.günde yapılmalıdır.
Takiplerde çoğunlukla kullanılmasına karşın, ultrasonografi UPJ darlığının teşhisinde tek başına teşhis koyducu değildir. Ultrasonografide yalnız böbrekteki havuzda bolalma şu demek oluyor ki hidronefroz ve böbrek parankim dokusunun örgüsü ve kalınlığı görüntülenir.Pelvis ön geri çap ölçülür ama bahsedilen ne tıkanıklık teşhisi koydurur nede kötüleştiğini ve düzeldiğini gözlenebilir.
Mutlak tanı amacıyla, kesinlikle sidiğin böbrekten sidik kanalına akışının fonksiyonel şekilde değerlendirildiği 1 metod uygulanmalıdır. Normal biçimde meydana getirilen bahsedilen değerlendirmelerden birisi IVP ismi konulan intravenöz pyelografi (ilaçlı böbrek filmi) dir. Burada sidiğin pelvisten yeteri miktarında atılamaması sebebiyle genişlemiş böbrek havuzu görülmekte.
IVP’bile röntgen ışınlarının gösterdiği boyar madde damar içine verilmektedir ve bahsedilen madde böbrekten süzülür. Bahsedilen maddenin idrarla atılması esnasında çekilen süratli filmlerle böbrek fonksiyonu, böbrek toplama sistemleri üretere ilaç geçmesi ve mesane analiz edilir.
IVP’bile UPJ darlığı gösterilse dahi mutlak tanıda sidik sökücülü DTPA sintigrafi (diüretikli renogram) yapılmalıdır. Bahsedilen yalnız net teşhis için değil, tedavi sonrasında iyileşmenin izlemesinde bile mühimdir. Diüretikli renogram ile damardan konulan radyoaktif madde böbrekten süzülürken, 2 böbrekteki işlev ve drenaj bağımsız bağımsız ölçülür ve analiz edilir. Bahsedilen değerlendirmede hem sağ hem bile sol böbrek için bi drenaj eğrisi elde edilir. UPJ darlığı duran eğride boşalma olmamakta ve gittilçe fazlalaşan bi eğri bulunmaktadır . Bahsi geçen yükselen eğri UPJ darlığının mutlak teşhisinde görülmelidir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme
Fazla süratli bi biçimde böbrek kan akımı,anatomi ve sidik atılımını değerlendirmede benzeri olmayan avantaja haizdir.
Bilhassa UPJ darlığına niçin varolan minik damar mevcut oluşu bilhassa ne tür tedavi yapılmasına kadarında verilmesinde ehemmiyet iletir, darlığa niçin varolan veya aslına bakarsan mevcut duran darlığın sertliğini daha de arttıran çaprazlayan damar var oluşu söz mevzusu ise, bilhassa sidik kanalının içerisinden kesme ile meydana getirilen ameliyatların (endopyelotomi, aşağıya bakınız) sonucu düşüktür.
Tedavisi
Terapi usülleri ile alakalı data verilmeden öncesinde hatırlatılması lazım olan nokta,18 aylık ve daha ufaklarda UPJ’deki fena sidik geçmiş olmasına ilişkin halin geçici olacağı ve kendiliğinden düzelebileceği kesinlikle akılda tutulmalıdır.
Sadece darlık durumlarında ve sözü edilen darlığın yarattığı böbrek hasarında, 18 aylıktan küçük olsa dahi tıbbi terapi ihtimali kaçınılmaz olabilmektedir.
Birtakım bebekler veya minikler ilk basamakta belirlenen acılı UPJ darlığına karşın hızla aylar içerisinde düzelebilirken, bazılarında iyileşme olmamaktadır veya daha de kötüleşmeye gitmeye adım atar. Bundan dolayı sözü edilen ıslak dönemindeki çocuklarda fazlaca yakından takip edeni ne olursa olsun gerek bulunmaktadır. Sülale bahsedilen mevzuda bilinçlendirilmelidir. BU izleme çoğu zaman periyodik ultrasonografi ile böbrek pelvisindeki genişlemenin (hidronefroz) derecesinin ölçümü biçiminde yapılmaktadır.
UPJ darlığı net teşhisi konulmuş ve zaman içinde iyileşme olasılığı düşünülmeyen kişilerde tıbbi terapi gerek bulunmaktadır.Açık tıbbi metodlar 3 esas grupta sınıflanmıştır.Flep tipi,İnsizyonel tip ve Dismembered tip diye Standart UPJ darlığı ameliyatı, açık tıbbi ile dar varolan UPJ bölümünün çıkartılması ve üreterin pelvise (böbrek havuzu) tekrardan ağızlaştırılmasıdır Bahsedilen ameliyata “Dismembered Pyeloplasti” denilmektedir, üstesinden gelme ihtimali %95 oranındadır.En arka dönemlerde gündeme gelen laparoskopik tıbbi usülü ile pyeloplasti ameliyatları de, laparoskopik biçimde gerçekleştirilmektedir. Açık pyeloplasti ameliyatındaki tıbbi işlem aynen yapılıyor ama bahsedilen uygulamada kişiye büyük 1 tıbbi kesi yapılamaz, yalnız 3 veya 4 küçük delikten gövde içine girilerek tedavi yapılıyor. Bahsedilen tekinikle meydana getirilen pyeloplasti ameliyatına “ Laparoskopik Pyeloplasti” denilmektedir. Meydana getirilen ilmi araştırmalarda tedavi sonucu bakımında laparoskopik ve açık tıbbi yöntemsel içinde ayrım yok. Ama laparoskopik ameliyatlarda açık cerrahiye nazaran kimi avantajlar söz mevzusudur.
İdrar hattı iç tarafından endoskop ile “Endoskopik Kesi” veya “ Endopyelotomi” ismi konulan farklı 1 tıbbi terapi yaklaşımı sidik kanalına girerek içeriden dar duran kısmın kapalı sistem küçük bi kesici ile kesilmesidir. Bahsi geçen iyileştirme sidik hattı içerisinden yapıldığından bireyin gündelik aktiviteye dönmesi epey bir kısa zamanda gerçekleşmektedir. Fakat “Endopyelotomi” başarısını etki altında bırakan birtakım etkenler olmaktadır. Başarıyı etkisi altına alan bahsedilen etkenler bahsi geçen tekniğin kullanımında de sınırı olan kalınmasına sebep gerçekleşmektedir.Bahsi geçen işlem sidik kanalından yada böbrekten girilerek yapılabilir.
Piyeloplastinin erken komplikasyonları nadirdir ve çoğunlukla uzayan sidik kaçağı görülmekte,10-14 gün uzarsa stent koyulması gerek vardır,ateş,taraf sızısı olursa sidik kaçağından şüphelinmeli yada enfeksiyon düşnülmelidir.Geç devirde skatrise mecbur daralmalar ve nüksler olabilmekte.